Welke toekomst voor de warmtenetten?

Met de geleidelijke uitstap uit de fossiele brandstoffen, waaronder aardgas, kunnen warmtenetten één van de oplossingen zijn om ons in de toekomst te verwarmen.

Warmtenetten integreren in onze energiesystemen biedt twee voordelen: een kleinere koolstofvoetafdruk en een grotere energieveiligheid op lange termijn.

Duurzaam en efficiënt

Het principe is vrij simpel: warmte wordt centraal geproduceerd, idealiter uit hernieuwbare energiebronnen, of teruggewonnen uit industriële processen zoals afvalverbranding. Vervolgens wordt die vervoerd in de vorm van warm water naar de te verwarmen gebouwen via een net van geïsoleerde buizen. Dat systeem zorgt dus niet alleen voor de warmtevoorziening van de gebouwen, maar ook voor sanitair warm water.

Warmtenetten kunnen gebruikmaken van verschillende primaire, duurzame of niet-duurzame energiebronnen. Dankzij die flexibiliteit kunnen zij enigszins vlot inspelen op de marktontwikkelingen. Het verband tussen de eindenergie en de primaire energie kan ook efficiënter zijn dan bij gas naargelang van de gebruikte technologie.

De installatie van warmtenetten houdt evenwel belangrijke infrastructuurwerken in. Niet alle openbare wegen zijn geschikt voor de installatie van warmtenetten. Er is namelijk niet altijd voldoende plaats in de ondergrond.

Een economische opportuniteit

Voor de installatie van warmtenetten zijn aanzienlijke investeringen nodig. Daarom zijn ze vooral geschikt voor grote verbruikers (ziekenhuizen, zwembade, enz.) of vanaf een bepaalde bevolkingsdichtheid, zoals bij appartementsgebouwen in het stadscentrum.

Als collectieve infrastructuur kunnen ze schaalvoordelen opleveren en dat kan de economische impact van de energietransitie helpen verlichten, met name voor de meest kwetsbare klanten.

Anderzijds kunnen we via die netten de residuele warmte exploiteren die anders verloren zou zijn gegaan. De productie van warmte uit verschillende hernieuwbare energiebronnen (alternatieve gassoorten, geothermie, riothermie, hernieuwbare stroom ...) is ook een optie, als dat op dat moment zinvol blijkt te zijn.

Warmte ‘as a service’

Welke zijn de concrete gevolgen als je morgen voor een warmtenet kiest? Er wordt een warmtewisselaar geplaatst tussen het verwarmingscircuit van je woning en het warmtenet. Die installatie neemt niet veel plaats in.

De warmte zou dus op een gecentraliseerde manier geproduceerd worden i.p.v. op een individuele manier. De energie zou ‘as a service’ aangekocht worden. Concreet: je betaalt enkel het warm water en je bent niet verantwoordelijk voor de installatie. De voordelen? Je kunt koolstofarme energie krijgen tegen een betaalbare en stabiele prijs, , en je bent niet verantwoordelijk voor het onderhoud en de goede werking van de installatie.

We moeten evenwel waakzaam blijven. Aansluiten op een warmtenet is een verbintenis op lange termijn. Het is essentieel om een betrouwbare partner te kiezen die het netwerk op de best mogelijke manier kan beheren en tegelijkertijd de operationele risico's en prijzen onder controle houdt.

Welke plaats in de toekomstige energiemix?

Warmtenetten blijven vandaag moeilijk te financieren door hun installatiekosten en het gebrek aan visibiliteit op lange termijn op de energiemarkt. Daarom is de invoering van steunmaatregelen zoals Renolution-premies of Europese subsidies essentieel. Om de warmtenetten in een toekomstige energiemix de plaats te geven die hen toekomt, is het belangrijk om dat traject aan te houden.

Welk potentieel in Brussel?

De warmtenetten zouden een significante rol kunnen spelen in de toekomst van de warmtevoorziening in Brussel. Dat gaat voornamelijk afhangen van hoe het energielandschap er tegen 2050 uitziet. 

Als een warmtenet de meest logische energieoplossing blijkt te zijn, dan zou die optie in bepaalde wijken kunnen worden opgelegd. Dit zal afhangen van de kenmerken van iedere zone: de isolatiegraad van de gebouwen, de vlotte toegankelijkheid tot of de eventuele nabijheid van bronnen van residuele warmte.

De warmtenetten op basis van ‘hoge temperaturen’ vergen leidingen met een grote diameter (tot 550 mm). Dat kan voor problemen zorgen door ruimtegebrek in de ondergrond. In nieuwe wijken met een performante isolatie kunnen netten op basis van ‘lage temperaturen’ door hun minder brede leidingen wellicht een voordelige oplossing zijn, en zouden ook kunnen voorzien in de behoefte aan koeling.

Met de doelstelling van een koolstofneutrale samenleving tegen 2050 voor ogen zouden de warmtenetten een belangrijke bijdrage kunnen leveren. Leefmilieu Brussel heeft al een kaart van de ondergrond uitgetekend voor de geothermische netten. Het opstellen van studies per wijk op basis van de bewonersdichtheid en het bestaande kadaster van de ondergrond zou de uitvoering ervan verder kunnen vergemakkelijken.

Sibelga: actor van de verandering

Sibelga beheert een elektriciteitsnet van 6 500 km ne een gasnet van bijna 3 000 km in Brussel. We kunnen m.a.w. bogen op een lange expertise als het gaat om de exploitatie van energienetten op de openbare weg. Daartoe beschikken we over gekwalificeerde resources, technische middelen, meetinstrumenten, informaticabeheer enz.

Bovendien hebben we samen met de VUB deelgenomen aan een studie gesubsidieerd door Innoviris rond het potentieel van warmtenetten in Brussel. In samenwerking met Brugel en Leefmilieu Brussel nemen we ook deel aan de Energy Task Force om een gemeenschappelijke visie te ontwikkelen voor de verwarming van morgen.

Dankzij onze terreinkennis en onze ervaring in het coördineren van werven met andere aannemers, kunnen we ook voor die netten de beste plaatsen lokaliseren en de implementatie en werking ervan vergemakkelijken.

Het beheren van netten is onze kernactiviteit. Daarom kunnen we een natuurlijke rol spelen in de ontwikkeling van warmtenetten in Brussel. Als openbare dienst, streven en zoeken we naar oplossingen in het algemeen belang van de samenleving opdat alle Brusselaars toegang zouden krijgen tot een duurzame en betaalbare verwarmingsvoorziening.